Risico’s voor gezondheid omwonenden steengroeve Winterswijk zeer klein

In de afgelopen maanden zijn drie verschillende onderzoeken gedaan naar de depositie (neerslag) van gevaarlijke stoffen en zware metalen rond de steengroeve van Sibelco in Winterswijk. Dit gebeurde op verzoek van onder meer omwonenden, provincie Gelderland en gemeente Winterswijk. De onderzoeken zijn in opdracht van de gemeente door de GGD Noord- en Oost-Gelderland beoordeeld. De GGD komt tot de conclusie dat uit deze onderzoeken de risico’s voor de gezondheid van omwonenden zeer klein zijn.

Omwonenden zijn op verschillende momenten geïnformeerd over de onderzoeken en hebben suggesties kunnen doen voor locaties van de monsterbakken. De onderzoeken zijn in de zomer en het najaar van 2022 uitgevoerd door ingenieursbureau Tauw en het team Meten en advies van de Omgevingsdienst Regio Arnhem. De analyses zijn gedaan door gespecialiseerde laboratoria.

Het betreft een bodemonderzoek, een depositieonderzoek en een onderzoek naar voorkomen van gevaarlijke stoffen en zware metalen op moestuingewassen (boerenkool en spruitkool). De onderzoeken hebben tot doel in beeld te brengen of in de omgeving van de steengroeve sprake is van verhoogde concentraties gevaarlijke stoffen en dan met name de zware metalen lood, cadmium, zink. En zo ja of de gevonden waarden gevolgen zouden kunnen hebben voor de gezondheid van omwonenden.

Bodemonderzoek

Ingenieursbureau Tauw heeft op verschillende locaties bodemonderzoek gedaan. Op één locatie is een matige bodemverontreiniging met zink aangetroffen. Aan de hand van een rekenmodel is de blootstelling aan zink voor omwonenden berekend en vergeleken met de normen die voor zink zijn vastgelegd in wet- en regelgeving. De conclusie is dat er geen verhoogde risico’s voor de gezondheid zijn te verwachten bij normaal gebruik van de bodem.

Depositie-onderzoek

ODRA heeft het depositie-onderzoek gedaan door op verschillende locaties rond de steengroeve monsterbakken te plaatsen. Deze monsterbakken vangen stofdeeltjes op die uit de lucht neerdalen op de bodem. Met deze gegevens kan de neerslag van zware metalen op de bodem of op bijvoorbeeld kinderspeeltoestellen bepaald worden. De gevonden concentraties zijn later door gespecialiseerde laboratoria geanalyseerd.

Het depositie-onderzoek laat zien dat, in vergelijking met achtergrondwaarden in Nederland, sprake is van een verhoogde neerslag van enkele metalen. De maximale neerslag van lood bijvoorbeeld rondom de steengroeve van Sibelco, is twee keer zo hoog als de maximale loodneerslag op achtergrondlocaties.

Duiding door GGD

Voor de gezondheidskundige duiding van deze uitslag (lood) is door de GGD uitgegaan van de doelgroep: kinderen van 1-2 jaar die veel grond- en oppervlakcontact en veel hand-mondcontact hebben en een groter huidoppervlak, en gedurende 5 dagen twee uur per dag buiten spelen (260 dagen per jaar). Om onderschatting van de blootstelling te voorkomen is de GGD in de gezondheidskundige duiding uitgegaan van deze meest gevoelige groep (de kinderen 1-2 jaar) en het meest ongunstige scenario (260 dagen). Alleen op de locatie het verst van de steengroeve (monsterbak C) is een concentratie lood gevonden met 6% net boven de gezondheidskundige grenswaarde.

Daarmee is de kans op gezondheidsrisico’s zeer klein, concludeert de GGD. Op de andere locaties blijft de blootstelling aan gevaarlijke stoffen, lood en andere zware metalen, ruim onder de gezondheidskundige grenswaarde. Ook van de gecombineerde blootstelling aan de metalen tezamen is in het onderzoeksgebied geen gezondheidsrisico te verwachten.

Moestuingewassen

Om nog beter beeld te krijgen van mogelijke neerslag van gevaarlijke stoffen en zware metalen (lood en cadmium) zijn door ODRA monsters genomen op moestuingewassen (boerenkool spruitkool vanwege groot bladoppervlak). Uit de analyses van deze monsters blijkt dat de concentraties van metalen onder de Europese norm voor deze gewassen liggen. Met uitzondering van één boerenkoolplant. Daar is in eerste instantie een hoog gehalte lood gevonden. Bij een ander gewas (spruitkool) op ongeveer 5 meter is geen verhoging aangetroffen. Daarom is de boerenkoolplant opnieuw bemonsterd en geanalyseerd. De tweede analyse laat geen verhoogde loodconcentratie zien.

Contact omwonenden

De stappen die voor deze onderzoeken zijn gezet (locaties, frequentie, gewassen, methodiek) zijn steeds met de omwonenden gedeeld. Tijdens een bijeenkomst in november 2022 zijn de (toen voorlopige) resultaten van de drie onderzoeken gedeeld en uitgebreid toegelicht door deskundigen. In november was de tweede analyse van de boerenkoolplant en de gezondheidskundige duiding van de drie onderzoeken nog niet bekend.

Aandachtsbedrijf

Twee jaar geleden is Sibelco aangemerkt als een provinciaal aandachtsbedrijf. Sindsdien heeft Sibelco grote stappen gezet in aanpassen van de bedrijfsvoering en een aanvraag ingediend voor een revisievergunning. Zo wordt door het bedrijf geen bruinkool en stookolie meer gebruikt, is de opslag van vliegassen in de openlucht beëindigd en wordt gewerkt aan verminderen van geluid. De provincie Gelderland is bevoegd gezag en ODRA ziet toe op uitvoering van de afspraken met het bedrijf.

Meer informatie over Sibelco en een vraag & antwoord vindt u op onze dossierpagina van Sibelco.